EVRENİN DEVLERİ
Gökyüzüne bakınca genellikle evrenin büyüklüğüne ilişkin düşüncelere dalıp kendimizi, haklı olarak, küçük bir gezegende çok küçük canlılar olarak görürüz. Peki büyüklüğüne şaşırdığımız evrenin en büyük cisimleri nelerdir? Bu ay bu cisimlerin birkaçından bahsedip kendimizi daha da küçük ve çaresiz hissetmenin zamanıdır.
Evrenin bilinen en büyük cismi Herkül-Korona Borealis Büyük Duvarı. 2014’de keşfedilen bu yapı galaksi kümelerinden oluşuyor ve büyüklüğü 10 milyar ışık yılına yakın. 1 ışık yılının 9x1012 km (9’dan sonra 12 tane sıfır) olduğunu hatırlayıp, bir de bunu 10 milyarla çarptığımızda korkutucu bir büyüklükle karşı karşıya olduğumuz anlaşılabilir. Ardından 5.5 milyar ışık yılı büyüklükle, gama ışını patlamaları gözlemiyle keşfedilen Dev GRB Halkası geliyor. Halka şekilli bir yapıya sahip ve fiziksel mekanizması hala soru işareti. Dev LQG ise 4 milyar ışık yılı büyüklüğünde. Bu yapı 73 tane kuasardan oluşan bir grup. Kuasarlar merkezlerinde dev kara delik barındıran ve yüksek ışık saçan yapılar. 2011 yılında keşfedilen U1.11 LQG ise 2.5 milyar ışık yılı büyüklüğünde ve o da bir Kuasar grubu. 38 kuasar içeriyor. 2003 yılının keşfi Sloan Büyük Duvarı galaksilerden oluşan dev bir yapı ve yaklaşık 1.5 milyar ışık yılı büyüklüğünde. Bu büyüklük gözlenebilir evrenin 60’da birine denk geliyor. BOSS büyük duvarı da 1 milyar ışık yılı büyüklüğünde ve galaksilerin oluşturduğu 4 tane dev küme barındırıyor. Kütlesinin galaksimiz Samayolu’nun yaklaşık 10 milyon katı olduğu düşünülmekte. Samanyolu’nun kütlesinin de 2x1042 kg (2’den sonra 42 tane sıfır!) olduğunu da hatırlatalım. Bu yazıdaki tüm büyüklük birimlerini kilometre cinsinden hesaplayıp dünya üzerinde kat etmekle gurur duyduğumuz büyüklüklerin ne kadar sönük kaldığını anlayabiliriz.
Tüm bu yapıları profesyonel araçların yardımı olmadan keşfetmek imkânsız. Peki sadece gözlerimizi kullanarak bu ay gökyüzünde neler görebiliriz? Bu ay Venüs gezegenini ay ortasından sonra batı ufkunda görmek mümkün. Gece yarısından sonra gökyüzündeki yerini alan Mars ayın ilk günlerinde Jüpiter’e yakın. Jüpiter’in parlaklığı ise bu ay sonuna doğru parlaklığı artıyor. Satürn bu ay ancak gün doğumundan önce iki saat gibi kısa bir süre gözlenebilir. Ay’ın Dünya’ya en uzak (405.700 km) olduğu tarih 11 Şubat, en yakın olduğu tarih (363.950 km) ise 27 Şubat.
