PDR: ÇOCUĞUN EN ÖNEMLİ İŞİ: OYUN

Yüzyıllar boyunca “İNSAN” kavramı çeşitli bakış açılarıyla anlaşılmaya ve anlatılmaya çalışılmıştır.

Homo Ergoster: Çalışan insan

Homo Faber: Alet yapan insan

Homo Sapiens: Düşünen insan

Huizinga ise insanı Homo Ludens yani “Oyun oynayan insan.” olarak tanımlamıştır.

Oyun geçmişten günümüze insanın ayrılmaz bir parçasıdır. Hele çocuklar için nefes almak kadar önemlidir. Oyunla ilgili olarak Schiller şöyle der: “İnsan yalnızca oyun oynadığında bütünüyle bir insandır.” Çocuk; kendini, dünyayı, çevresini, insanları anlama ihtiyacındadır. Oyun çocuğun bu ihtiyaçlarını karşılamak, dışavurumlarını aktarmak ve etkileşim kurmak için mükemmel bir araçtır.

Çocuklar oyunlarla yetişkin yaşamına hazırlanır. Yetişkin yaşamında stres altındayken düşünerek hareket edebilme esnekliğini çocukluğumuzda oynadığımız oyunlara borçluyuz. Yetişkin yaşamı çocuk için anlaşılmaz ve karmaşık bir yapıdadır. Büyüme sürecinde, çocukluk ve yetişkinlik iki uzak dağ gibi düşünürsek, yetişkinliğe giden en güvenli ve sevecen yol ancak oyunla var olabilen sihirli bir asma köprüdür.

Bir yetişkin olarak çocuklara vermek istediklerimizi sade kuru bir anlatımla vermek muhtemelen emeklerimizin boşa gitmesi ve hatta çocukların kırılıp üzülmesi anlamına gelebilir. Sırada beklemeyi bir ders gibi işleyip anlatmaktansa kurallı oyunlardan faydalanmak hem daha öğretici, hem eğlenceli hem de çocuk ruh sağlığı için daha faydalıdır. Aksi takdirde çocukları sürekli uyarıp düzeltmek onları başarısız ve yetersiz hissettirecektir.

Kurallı oyunlar aracılığı ile çocuk; beklemeyi, ertelemeyi, sabretmeyi, kazanmayı, kaybetmeyi, uyum sağlamayı, esnekliği, empati kurmayı, sıkılma ile baş etmeyi, başkalarının hakkına saygı duymayı ve kendi hakkını korumayı öğrenir.

Çocuk günlük yaşamındaki öğrenmeleri oyunla anlamlandırır ve özümser. Oyunlar zihinsel ve fiziksel beceri edinme fırsatı sağlar. Matematiksel ve mantıksal işlemlerin temelinde çocukların oyunlarında yer alan eşleştirme, gruplama, sıralama, yerleştirme gibi etkinlikler yer alır. Çocuk eğlenirken bir öğrenmenin içinde olduğunu hissetmez ve bir yetişkinin doğrudan bir müdahalesi olmadığından çocuk yetersizlik duygusundan arınma fırsatı bulur.

Hayali oyunlar da kurallı oyunlar kadar hayatidir. Hayal güçlerini zenginleştip gerçek yaşamı prova ettikleri, dil becerilerini geliştirdikleri, sosyal yaşamada karşılaşılabilecek problemleri çözmeye çalıştıkları hayali oyunlar kişiliklerini inşa ederken en çok yardım aldıkları araçlarıdır.

Hayali ve yapılandırılmamış oyunların en önemli özelliği ise iyileştiriciliğidir. Çocuğun yaşadığı kayıp, korku, kaygı, kafa karışıklığı, onu üzmüş olan tüm deneyimlerin tedavi merkezidir. Çocuk kendi doktoru ve psikoloğudur. Yeter ki oyununa müdahale edilmesin, sevecen ve tam bir iş birliği ile oyununa katılabilen ya da seyreden bir yetişkine sahip olsun. Biz yetişkinler çocuğun oyununa müdahale ederek doğru davranışlar kazandırmayı hedeflerken onun kendini iyileştirmesine engel oluyor olabiliriz.  Çocuk oyun aracılığı ile onu inciten deneyimlerin gerginliğini gülerek, ağlayarak, bağırarak, öfkelenerek ya da konuşarak atar. Her seferinde tekrar tekrar oynadığı oyunla rahatlamaya ve onu inciten gerçek deneyimlerini telafi etmeye çalışır. Çocuk oyunun sihirli kollarında öğrenir ve güçlenir.

William Glasser’in dediği gibi: “Oyun oynamayı bıraktığımız gün, öğrenmeyi de bırakırız.”

 

ANNE BABAYA ÖNERİLER

• Çocuğunuz sizi oyuna dahil ettiğinde oyunlarına mümkün olduğunca müdahale etmeden, verilen role sadık kalarak katılmaya gayret gösterin. Eğer sizi oyuna katmıyor ama seyirci olmanızı istiyorsa yine müdahale etmeden sevecen bir tavırla seyirci rolünde kalın. Böylece çocuğunuzun gerçeklerle yüzleşmesine ve duyguları üzerinde çalışmasına izin vermiş olursunuz.
• Çocuğunuz incindiği bir durum yaşamışsa bazen bunu dile dökemez ya da konuşmak istemez. Öyle zamanlarda oyun bir terapi görevi görür.
• Çocuğunuz oyun oynarken birden onun oyununu bölmek yerine beş dakika öncesinde hatırlatma yapmanızda fayda var. Böylece çocuk hayali oyunundan çıkıp gerçekliğe adım atmak için zamana sahip olmuş olur. Unutmayın ki oyun çocuk için kutsaldır.
• Oyuncak seçimlerinde çocuğunuzun kararlarına saygı duyun. Çocuk ihtiyacı olan oyuncağa yönelecektir. Maddi olarak zorlayıcı durumlarda parasını biriktirip almasını önerebilirsiniz. Ya da aynı işlevi görecek başka oyuncaklar önerebilirsiniz.
• Oyuncağın sadece satın alınan bir şey olmadığı göstermek için evde kağıt gibi temel malzemelerden kendi oyuncaklarını yapmalarını ya da çizmelerini destekleyebilirsiniz.
• Zamanında oynamış ve sıkılmış olduğu oyuncakları bir süre saklayıp özlediklerinde tekrar çıkarabilirsiniz.
• Çocuk bir oyunla pek çok şeyi bir arada yapar. Öğrenir, özümser, dener, güçlenir, sosyalleşir ve kendini iyileştirir. Biz yetişkinler bu süreçte sabırlı olup onların bu gelişimlerine destek olmalıyız. Unutmayalım ki “Oyun çocuğun işidir.”(Montesssori)

 

 

Psk. Dnş. Tuğba Korkmaz

İTK PDR Bölümü

İTK Marmaris Kampüsü